หิด Scabies
โรคหิด (Scabiasis)
แค่ได้ยินชื่อกับเห็นภาพก็คันแล้ว ลองสำรวจตัวท่านเองหรือคนใกล้ตัวดูว่ามีตุ่มแดงกระจายไปทั่วตัว ตามง่ามมือ ง่ามเท้า ข้อพับ ข้อศอก รักแร้ ใต้ราวนม รอบหัวนม สะดือ บั้นเอว ฝ่ามือ ฝ่าเท้า ลูกอัณฑะ และอวัยวะเพศ หรือไม่ ถ้ามีรองเช็คดูว่าใช่การติดเชื้อปรสิตตัวนี้หรือเปล่า
หิด (Scabies mite: Sarcoptes scabiei var hominis) คือไรชนิดหนึ่งที่อาศัยบนผิวหนังคน โดยกินเซลล์ผิวหนังเป็นอาหาร ทำให้เกิดโรคหิด (โรค Scabies) หิดมีขนาดเล็กมาก หิดตัวผู้มีขนาด 0.25-0.35 มม. ส่วนหิดตัวเมียมีขนาด 0.30-0.45 มม. เมื่อได้รับหิดตัวเมียที่มีไข่ หิดก็จะคลานหาที่เหมาะสมและขุดเจาะผิวหนังเป็นโพรงแล้ววางไข่ วันละ 2-3 ฟองต่อวัน ใช้เวลาในการฟักตัว 3-4 วัน (หิดตัวผู้เมื่อผสมพันธุ์เสร็จก็ตาย ตัวเมียอายุประมาณ 1-2 เดือน) หิดตัวเมียจะขุดผิวหนังเฉพาะผิวหนังชั้นบนสุด ขุดต่อไปเรื่อยๆ วันละ 2-3 มิลลิเมตร เป็นโพรงหยึกหยักคล้ายงูเลื้อย หิดตัวเมียจะวางไข่ไปได้เรื่อยๆ
การติดต่อ
สามารถติดต่อกันได้ง่าย พบได้ในทุกเพศทุกวัย มักพบทั้งครอบครัว หรือระบาดในชุมชนที่มีสุขอนามัยไม่ดี โรคหิดไม่มีการแพร่ทางหายใจหรือทางอาหาร การติดต่อโดยที่มีคนเป็นพาหะนำเชื้อ ดังนี้
- การติดเชื้อผ่านทางผิวหนังโดยไม่ต้องมีการสัมผัสใกล้ชิด
- การติดต่อทางเพศสัมพันธ์
- การอยู่ร่วมกันของผู้คนจำนวนมาก
- การสัมผัสเสื้อผ้า เช่น อาชีพรับจ้างซักผ้า
อาการ
- อาการคันเกิดหลังจากการติดเชื้อแล้ว 1 วัน จะมีผื่นเป็นตุ่มแดง รอยนูนคดเคี้ยวที่ผิวหนัง ความยาว 5 – 15 มม. กระจายไปทั่วตัว พบได้น้อยบริเวณผิวหน้าและศีรษะ
- มีอาการคันมาก โดยเฉพาะเวลากลางคืน
- การขยายพันธุ์ของตัวไรเพิ่มขึ้น พบผื่นกลายเป็นสะเก็ดขุยพอกหนา ภายในสะเก็ดมีตัวหิดอยู่จำนวนมาก ในผู้ที่มีภูมิคุ้มกันบกพร่อง เช่น เป็นโรคเอดส์, SLE, มะเร็งเม็ดเลือด
การรักษา
1. ยาทา
- ยา gamma benzene hexachloride 0.3% - 1% gel หรือ cream
- ยาทาชนิดน้ำ benzyl benzoate 12.5% สำหรับเด็ก และ 25% สำหรับผู้ใหญ่
- ขี้ผึ้งผสมกำมะถันเหลือง (6-10% precipitated sulfur)
- อาจจะให้ยาสเตอรอยด์อ่อนๆ เช่น hydrocortisone cream 1% เพื่อช่วยลดอาการคัน
2. ยารับประทาน
- Ivermectin
การป้องกัน
1. รักษาทุกคนในครอบครัวพร้อมกัน
2. รักษาผู้สัมผัสโรคแม้จะยังไม่มีอาการ
3. ทำความสะอาดเสื้อผ้า เครื่องนอน เครื่องใช้
4. ดูแลรักษาความสะอาดสถานที่พักอาศัย
5. รักษาสุขอนามัยส่วนบุคคลขั้นพื้นฐานให้ดี
6. ไม่อยู่ในสถานที่ที่มีความเสี่ยง ผู้ที่ติดเชื้อ
7. ไม่ใช้ของส่วนตัวร่วมกับผู้อื่น
เอกสารอ้างอิง
- Marta Elosua-González, and Elena García-Zamora. Crusted Scabies. N Engl J Med 2017; 377:476
- Center for disease control and prevention, USA. Scabiasis. https://www.cdc.gov/dpdx/scabies/index.html
- ณัฏฐวุฒิ แก้วพิทูลย์. หิด ในสัตว์ขาข้อที่มีความสำคัญทางการพยาบาลและสาธารณสุข: ตำราปรสิตวิทยาทางการพยาบาลและสาธารณสุข. 2562, 410
https://www.facebook.com/PDRCSUT/photos/a.172329723512098/454993841912350/
https://www.facebook.com/PDRCSUT/photos/a.172329723512098/454993841912350/
โรคหิด ซึ่งถือเป็นโรคผิวหนังที่ติดต่อได้จากการสัมผัสกันอย่างใก้ชิด ใช้เครื่องนอน เช่นหมอน ผ้าห่มผ้าเช็ดตัวร่วมกัน
เป็นตุ่มสีแดง เหมือนยุงกัด คัน เกิดหลังจากมีเพศสัมพันธุ์ และจะมีตุ่มตามรอบเอว ตามง่ามนิ้วมือด้วย คันตอนกลางคืนมากกว่าตอนกลางวัน
วิธีรักษา ใช้ยาทา HEXIN เป็นครีมใช้รักษาเหา โดยอาบน้ำก่อน เช็ดตัวให้แห้ง แล้วทายาบางๆให้ทั่วทั้งตัวตั้งแต่คอลงมา ทาให้ทั่วทุกซอกทุกมุม ทิ้งไว้ 24 ชม. ถ้าล้างออกใน 12 ชม. ก็ให้ทาซ้ำแล้วทิ้งไว้อีก 12 ชม. หลังจากนั้น รอ 1 อาทิตย์ ให้ทาซ้ำและทิ้งไว้ 24 ชม. เหมือนเดิม ก็จะหาย
ที่สำคัญต้องรักษาคนที่อยู่ใกล้ชิดในครอบครัวทุกคน รวมทั้งคู่นอนด้วยเพราะเป็นโรคที่ติดต่อทางสัมผัสดัว ถ้าจะให้ดีต้องซักผ้าปูที่นอน ผ้าห่ม ผ้าเช็ดตัว และเครื่องใช้ส่วนตัวให้สะอาดเพื่อป้องกันไม่ให้มีตัวหิดหลงเหลือ ส่วนฟูก อาจต้องนำมาตากแดดด้วย
ยาที่ใช้กำจัดหิดและเหา มีดังนี้
1. แกมมา เบนซีน เฮกชาคลอไรด์ (Gamma Benzene Hexachloride) มีขายในรูปแบบของครีมหรือโลชั่น ความเข้มข้น 1% เป็นตัวเดียวกันกับที่ใช้ฆ่าเหา ต่างกันตรงที่ใช้ทาทั่วทั้งตัวลงมาตั่งแต่ลำคอ (ถ้ากำจัดเหา ควรสระผม เช็ดผมให้แห้ง ทายาประมาณ 1 ช้อนโต๊ะ ให้ทั่วศีรษะและเส้นผม) ทิ้งไว้ประมาณ 8-12 ชั่วโมงจึงล้างออก
2. เบนซิล เบนโซเอต (Benzyl Beaoate) เป็นน้ำยาอีมัลชั่นความเข้มข้น 25% ใช้ฆ่าทั้งหิดและเหา แต่มีวิธีใช้ต่างกัน ถ้าต้องการฆ่าหิด ต้องทาทิ้งไว้นาน 24-28 ชั่วโมง และต้องทำติดต่อกัน 3 วัน หรือวันเว้นวัน 3 ครั้ง โดยทายาครั้งแรก รอให้แห้งแล้วให้ทาซ้ำทันที (หากต้องการห่าเหา จะต้องทาทิ้งไว้ 12-24 ชั่วโมง โดยก่อนใส่ยาบนศีรษ ควรสระผมและใช้หวีถี่ๆ สางเอาตัวเหาและไข่เหาออกก่อน)
เมื่อเป็นหิดหรือเหา ก็ควรต้ม ซัก ตากเสื้อผ้า เครื่องนอนทุกวัน สำหรับคนเป็นหิด หลังใช้ยาฆ่าหิดแล้วอาการคันอาจจะยังคงมีอยู่ ก็เพราะเป็นอาการที่เกิดจากปฏิกิริยาภูมิแพ้ แต่ถ้า 2 สัปดาห์แล้วยังไม่หายคัน ควรตรวจดูเพื่อจะได้ใช้ยาซ้ำอีกครั้ง ส่วนผู้ที่เป็นเหาก็ตรวจดูหลังใช้ยาแล้วประมาณ 1 สัปดาห์ ถ้ายังไม่หายก็ซ้ำยาได้อีกครั้งเช่นกัน
หิด (Scabies) - ศิริราช
Scabies หิด - สถาบันโรคผิวหนัง
ด้วยความห่วงใย
.....................
BETTER PHARMACY เจ็ดยอด เชียงใหม่
เราคัดสรรสิ่งที่ดี มีคุณภาพ เพื่อคุณ
FACEBOOK / BetterPharmacyCMG
LINE ID - BETTERCM
.....................
UPDATE - 2019.04.14
.....................
BETTER PHARMACY เจ็ดยอด เชียงใหม่
เราคัดสรรสิ่งที่ดี มีคุณภาพ เพื่อคุณ
FACEBOOK / BetterPharmacyCMG
LINE ID - BETTERCM
.....................
UPDATE - 2019.04.14
No comments:
Post a Comment